Οι εκκλησίες έχουν διαδραματίσει ένα σπουδαίο ρόλο για τους Βλαχοκερασιώτες, είτε ως χώροι λατρείας, είτε ως χώροι τέλεσης των μυστηρίων, είτε ως χώροι για γιορτασμούς, πανηγύρια και ανανέωση δεσμών συγγένειας και φιλίας. Έτσι, και συχνά με την επικουρία των ομογενών μας χτίστηκαν και στη συνέχεια ανακαινίστηκαν η εκκλησία/μητρόπολης, «Κοίμησης της Θεοτόκου», στο κέντρο του χωριού καθώς και πολυάριθμα εξωκλήσια (Άι Γιώργης, Άγιοι Απόστολοι, Άγιος Νικόλαος/Άγιοι Θεόδωροι, Άι Λιας, Παναγίτσα, Άγιος Κωνσταντίνος, Άι Γιάννης, Αγία Ειρήνη, Άγιος Θανάσης και Άγιος Ευθύμιος). Όπως ήταν φυσικό, ο μεγαλύτερος εικονικός χώρος στο Ψηφιακό Μουσείο Βλαχοκερασιάς αφιερώθηκε στην μητρόπολη της Βλαχοκερασιάς, έργο βασικά των ομογενών μας από το Πίτσμπουργκ. Εκεί τελούνται οι κυριακάτικες λειτουργίες, τα περισσότερα μυστήρια και γιορτάζονται οι σημαντικότερες γιορτές της Ορθοδοξίας (π.χ. Χριστούγεννα, Πάσχα, Κοίμησης της Θεοτόκου κτλ.)

Διαχρονικά, η Βλαχοκερασιά, όπως και άλλα χωριά της χώρας, έχει υποστεί πολυάριθμες διοικητικές μεταβολές. Για μια επισκόπηση των διοικητικών μεταβολών κατά τον 19^ο και 20^ο αιώνα, ο/η ενδιαφερόμενος/η παραπέμπεται στη σύντομη ιστορία της Βλαχοκερασιάς που συνέγραψε ο δάσκαλος και πρώην Πρόεδρος του Συλλόγου Βλαχοκερασιωτών Αττικής, Άγγελος Μπιστόλας, με τους συνεργάτες του. Σημειωτέον ότι το πόνημα αυτό περιλαμβάνει και λίστα των Προέδρων/Δημάρχων μετά το 1935 καθώς και τους προβληματισμούς για την ονομασία του χωριού. Ο επισκέπτης καλείται να ανατρέξει στο Δεύτερο Μέρος "Δημογραφικές και Διοικητικές Μεταβολές") της μονογραφιάς Βλαχοκεραια: Ιστορικά, Δημογραφικά και Λαογραφικά Στοιχεία του Άγγελου Μπιστόλα και συνεργατών. Συνεπώς, στην παρούσα ενότητα δεν θα επαναλάβουμε τις λεπτομέρειες για τις διοικητικές μεταβολές. Όμως θα πρέπει να αιτιολογήσουμε γιατί η παρούσα ενότητα φέρει το τίτλο «κοινοτικές και δημοτικές δράσεις».

[1]Το καθεστώς που καθόριζε το σύστημα και τη διάρθρωση της εκπαίδευσης μέχρι το 1895 ήταν αυτό του Όθωνα[2], με τετρατάξιο Δημοτικό, τριτάξιο Ελληνικό Σχολείο (ή Σχολαρχείο) και τριτάξιο / τετρατάξιο Γυμνάσιο. Μετά από μια σειρά νόμων (1895, 1913 και 1929) η βασική εκπαίδευση (Δημοτικό και Γυμνάσιο) μετεξελίχτηκε σε 6τάξιο Δημοτικό και 6τάξιο Γυμνάσιο/Λύκειο[3].

 «Ο Προφήτης Ηλίας» - Ιστορικό και Δράσεις

Στην “απογραφή” των απανταχού Βλαχοκερασιωτών (1988-1992) που έγινε υπό την αιγίδα του Συλλόγου Βλαχοκερασιωτών Αττικής (Σ.Β.Α.) διαπιστώθηκε ότι το 42% των Βλαχοκερασιωτών ζούσαν στην Αττική[1]. Προφανώς, διαχρονικά η Αθήνα, με τη συγκέντρωση ανθρώπων, υπηρεσιών και βιομηχανικών μονάδων στην ευρύτερη περιοχή, λειτούργησε ως ένας εναλλακτικός τόπος προορισμού και αποκατάστασης για Βλαχοκερασιώτες (και γενικότερα Πελοποννησίους) που επεδίωκαν να γλιτώσουν από τη σκληρή αγροτική ζωή και δεν κατάφεραν ή δεν επιθυμούσαν να μεταναστεύσουν προς τις υπερπόντιες χώρες (ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλία) τις δεκαετίες 1900-1950.

«Η Φωνή του Χωριού μας» και τα “Βλαχοκερασιώτικα Χρονικά»

Ο Νομάρχης Αρκαδίας κ. Π. Γιαννόπουλος και ο Βουλευτής κ. Δ. Κωστόπουλος απονέμουν τιμητική πλακέτα στον Πρόεδρο του Συλλόγου Βλαχοκερασιωτών Αττικής και εκδότη της «Φωνής του Χωριού μας» Άγγελο Ε. Μπιστόλα (Πηγή: «Η ΦτΧ μας», Απρίλιος - Ιούνιος 2002).

Ο Σύλλογος Βλαχοκερασιωτών Αττικής «ο Προφήτης Ηλίας» εξέδιδε επί σειρά ετών τις εφημερίδες «Τα Βλαχοκερασιώτικα Χρονικά» (1966-1967) και «Η Φωνή του Χωριού μας» (1984-2008) που αποτελούσαν ένα σημαντικό συνδετικό κρίκο μεταξύ των απανταχού Βλαχοκερασιωτών. Το σύνολο των φύλλων της «Φωνής του Χωριού μας» και ένα μικρό μέρος των φύλλων των «Βλαχοκερασιώτικων Χρονικών» βρίσκονται στο προσωπικό αρχείο του Άγγελου Μπιστόλα, o οποίος για τις ανάγκες του Ψηφιακού Μουσείου Βλαχοκερασιάς το μετέτρεψε ιδίοις εξόδοις σε ηλεκτρονικό, ώστε να έχει πρόσβαση σε αυτό όποιος συμπατριώτης μας θα επιθυμούσε να ρίξει μια ματιά. Το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα αυτής της διαδικτυακής επισκεψιμότητας θα είναι ουσιώδες στο βαθμό που θα ενημερώσει τους νεότερους και θα βοηθήσει τους παλαιότερους στην ανάκληση αναμνήσεων από αγαπημένα πρόσωπα, συναισθήματα και τόπους[1].

Σε προηγούμενες θεματικές ενότητες καλύψαμε τις δραστηριότητες συλλόγων Βλαχοκερασιωτών στην περιοχή της Αττικής και στη διασπορά. Η παρούσα ενότητα ασχολείται με τους συλλόγους με έδρα τη Βλαχοκερασιά, επιχειρώντας μια ιστορική προσέγγιση. Ο πρώτος αναγνωρισμένος Σύλλογος με έδρα τη Βλαχοκερασιά, ήταν η «Αδελφότης Βλαχοκερασιωτών, Η Μανθυρέα», η οποία συστάθηκε το 1920, σύμφωνα με το καταστατικό που είχε στο αρχείο του ο Άγγελος Μπιστόλας.

Μπορούμε να διακρίνουμε δύο ρεύματα Βλαχοκερασιωτών μεταναστών κατά τον 19^ο και 20^ο αιώνα, το πρωτοπόρο (1880-1920) και το νεότερο ρεύμα (1950-1970). Το πρωτοπόρο ρεύμα είχε ως τόπο προορισμού τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και ειδικότερα την πολιτεία της Πενσυλβανίας και την πόλη του Πίτσμπουργκ.  Το νεότερο ρεύμα είχε ως προορισμό τις ΗΠΑ, την Αυστραλία και τον Καναδά.

Μια Χειρονομία Ευγνωμοσύνης

Θεωρητικά, ο όρος «ευεργέτης» μπορεί να περιλαμβάνει άτομα/συλλόγους/ιδρύματα, που έχουν, με κάποιο τρόπο, ωφελήσει, υλικά και/ή ηθικά, κάποια κοινότητα ή κοινωνική ομάδα. Στην περίπτωσή μας εννοούμε ευεργέτες ανεξάρτητα από τον τόπο καταγωγής ή διαμονής τους, και ανεξάρτητα από το εάν έχουν αποβιώσει ή είναι εν ζωή. Οι ευεργέτες μπορεί να είναι ελλαδίτες και ομογενείς Βλαχοκερασιώτες καθώς και μη Βλαχοκερασιώτες.

Πηγή: Ιστορία της Τεγέας:  Από των Αρχαιοτάτων Χρόνων Μέχρι των Καθ΄Ημάς του Νικολάου Δ. Μωραϊτη, Εν Αθήναις, Τυπογραφείο: Νέα Ελληνική Ηώς, 1932,
σελίδες 648-649.

Oμογενής, οικογενειάρχης και ερασιτέχνης μουσικός

Ο Βασίλης Καστραντάς, Πίτσμπουργκ, Ιούνιος 1954 (Αρχείο Κων/νου Ε. Κοπιτόπουλου)

Ο Βασίλης Καστραντάς  γεννήθηκε στη Βλαχοκερασιά το 1892. Σε νεαρή ηλικία (10-12 ετών) αναχώρησε από το λιμάνι της Πάτρας για τις ΗΠΑ (Πίτσμπουργκ). Εκεί, δούλεψε ως μάγειρας, ενώ παράλληλα φοιτούσε και σε σχολείο για την εκμάθηση της γλώσσας κτλ. Το 1927, επέστρεψε στην Ελλάδα (το χωριό) για να δει τους γονείς και συγγενείς  και μετά από μια σύντομη παραμονή 6-12 μηνών, ξαναπήγε στις ΗΠΑ όπου είχε αφήσει την επιχείρησή του. Το 1935 γύρισε στην Ελλάδα για να μείνει μόνιμα αφού είχε πωλήσει  την επιχείρηση (μαγειρείο), το αυτοκίνητό του, κτλ. Παντρεύτηκε την Γεωργία Κ. Ζέππου με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά, ένα γιο (Τάκη) και τέσσερες κόρες (Κατερίνα, Ελισάβετ, Ελευθερία και Σωτηρία). Το 1950 έφυγε πάλι για τις ΗΠΑ, αυτή τη φορά ως «ανταρτόπληκτος», όπως και πολλοί νεότεροι Βλαχοκερασιώτες, έχοντας την επαγγελματική πείρα και γνωρίζοντας της γλώσσα. Το 1956-57 επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα (Βλαχοκερασιά), αφού είχε συμπληρώσει και τα συντάξιμα χρόνια. Μετά την εγκατάστασή του στο χωριό, ο Βασίλης Καστραντάς, λόγω της εκπαίδευσης του στις ΗΠΑ, μεσολαβούσε για την διεκπεραίωση υποθέσεων άλλων Βλαχοκερασιωτών παλιννοστούντων σχετικών με τις συντάξεις τους κτλ. Ήταν και ερασιτέχνης κλαριντζής, με συμπαίχτη τον Αριστείδη Μάνδρο, ο οποίος έπαιζε το λαούτο. Σύμφωνα με το γιο του Τάκη και τον  Λευτέρη Σουρλά, όταν ο Βασίλης συναντούσε συγχωριανούς, τους χαιρετούσε στ’ αγγλικά λέγοντας, «Hello my friend”. Έτσι,  απέκτησε και το «παρατσούκλι», «Χαλομάιφρεντ». Πηγές για τα βιογραφικά στοιχεία ήταν ο Λευτέρης Σουρλάς και ο γιος του Βασίλη Καστραντά, Τάκης (Ν.Π.).

 Η Κατσαφάνα Αγγελική γεννήθηκε στη Βλαχοκερασιά, κόρη του Γεωργίου Κατσαφάνα και της Μαγδαληνής Κοντογιάννη. Αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργάστηκε ανελλιπώς ως καθηγήτρια σε σχολεία της ΔευτεροβάθμιαςEκπαίδευσης, καταθέτοντας όλες τις δυνάμεις της για τη στήριξη του Δημόσιου σχολείου, προσπαθώντας να μεγιστοποιήσει τα ωφέλιμα αποτελέσματά του για όλα τα παιδιά της πατρίδας μας.

 Υπηρέτησε και στο Γυμνάσιο Βλαχοκερασιάς, έχοντας για μεγάλο διάστημα τη διεύθυνση του σχολείου. Αγωνίστηκε να γίνει το Σχολείο, στα θρανία του οποίου είχε μάθει γράμματα και η ίδια, κοιτίδα πολιτισμού για την ευρύτερη περιοχή και να καταστεί όχι μόνο χώρος μάθησης αλλά και ελκυστική εστία ανθρωπιστικής αγωγής. Διοργάνωσε πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων υψηλού επιπέδου, ιδιαίτερα θεατρικών παραστάσεων, προβάλλοντας τις παραδόσεις του τόπου, την Ιστορία και άλλα σημαντικά θέματα.

 Αισθάνθηκε χρέος να παλέψει και μέσα από το θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προσπαθώντας να φανεί αντάξια της μεγάλης εμπιστοσύνης των συμπολιτών της που για τέσσερις συνεχόμενες τετραετίες την ανέδειξαν δημοτική σύμβουλο, για να τους εκπροσωπήσει. Ανέλαβε και τα καθήκοντα του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου και την αποζημίωσή της από αυτό το αξίωμα την διέθεσε, κυρίως μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, υπέρ κοινωφελών δημοτικών έργων και δράσεων Συλλόγων του Δήμου Σκιρίτιδας.

 Έχει αρθογραφήσει σε αρκετά έντυπα και για τρία χρόνια είναι διευθύντρια της εφημερίδας «Η Φωνή της Βλαχοκερασιάς», στοχεύοντας να είναι το ενωτικό δημιουργικό βήμα των Βλαχοκερασιωτών. Αποφασιστική είναι και η συμβολή της στη συγκέντρωση στοιχείων για το ψηφιακό λαογραφικό μουσείο συμβάλλοντας στη διάσωση της Ιστορίας της περιοχής.

Κατοικεί στη Βλαχοκερασιά, είναι παντρεμένη με τον Κωνσταντίνο Μπρούσαλη και έχει τρεις κόρες.

Αγγελική Κατσαφάνα
25/07/2016